Η Τουρκική Μειονότητα στο επίκεντρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων

Τον Ιανουάριο του 2015 ο Προκόπης Παυλόπουλος εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κατέλαβε δηλαδή το ύψιστο πολιτειακό αξίωμα. Παρόλο που στην Ελλάδα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει περιορισμένες αρμοδιότητες σε σχέση με εκείνες του Πρωθυπουργού και των Υπουργών, δεν παύει να είναι ο ανώτερος πολιτικός αρχηγός και ο ρόλος του αποκτά βαρύνουσα σημασία για το κράτος και τον λαό.

Τον Μάιο του 2016, ένα χρόνο και λίγους μήνες μετά την εκλογή του στην Προεδρεία της Δημοκρατίας, ο Προκόπης Παυλόπουλος επισκέφτηκε την Θράκη, και πραγματοποίησε επίσημες επισκέψεις σε Ξάνθη και Κομοτηνή με αφορμή τον εορτασμό της ενσωμάτωσης της Δυτικής Θράκης στον ελληνικό κορμό.

Σε ειδική τελετή που διοργανώθηκε προς τιμήν του για την ανακήρυξή του ως επίτιμο Δημότη Κομοτηνής, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε εκτενώς στην παρουσία της Τουρκικής Μειονότητας στην περιοχή. Για την ακρίβεια, το σύνολο της αντιφώνησής του αναλώθηκε σε μειονοτικά ζητήματα ή σε θέματα που σχετίζονται με την παρουσία της Μειονότητας στην περιοχή.

Συγκεκριμένα, ανέφερε «Εδώ, στην Κομοτηνή και την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Θράκης, όπου έχουν ταχθεί να συνυπάρχουν ειρηνικά και δημιουργικά Έλληνες με διαφορετικές θρησκείες, η Ελληνική Δημοκρατία αποδεικνύει ανελλιπώς ότι δίνει, εμπράκτως και άκρως επιτυχώς, εξετάσεις μιας Χώρας που εμπνέεται, ως προς την Δημοκρατία και τον Πολιτισμό της, ταυτοχρόνως, από την ανεκτίμητη Αρχαία Κληρονομιά της αλλά και από την θέση της ως αναπόσπαστου μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ως μέλους της Διεθνούς Κοινότητας το οποίο σέβεται, στο ακέραιο, το Διεθνές Δίκαιο στο σύνολό του». 

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπήκε στα βαθιά και έκανε αναφορά και στο θέμα του ατομικού αυτοπροσδιορισμού λέγοντας χαρακτηριστικά: «Το ότι η Ελλάδα, το 1991, αναγνώρισε το δικαίωμα ατομικού αυτοπροσδιορισμού, τούτο δεν σημαίνει ότι το δικαίωμα αυτό μπορεί ν’ ασκείται κατά τρόπο που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και, επομένως, την Συνθήκη της Λωζάννης».

Τεκμηρίωσε την άποψή του για την στάση της πολιτείας έναντι της Μειονότητας με τα εξής: «Η Ελλάδα τήρησε, τηρεί και θα τηρεί στο ακέραιο τις κατά την Συνθήκη της Λωζάνης υποχρεώσεις έναντι των Ελλήνων Μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης. Τούτο αποδεικνύεται, αυτονοήτως, ιδίως από την αύξηση του μειονοτικού πληθυσμού, από την ακώλυτη άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας, τον ραγδαίο πολλαπλασιασμό των μουσουλμανικών σχολείων, την εγνωσμένη προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας, την κατοχύρωση του δικαιώματος ενημέρωσης μέσω της λειτουργίας των αναγκαίων κυρίως ηλεκτρονικών ΜΜΕ και, τέλος, τον πλήρη σεβασμό των κάθε μορφής πολιτικών ελευθεριών».

Οι δηλώσεις αυτές του Προέδρου της Δημοκρατίας προκάλεσαν την άμεση και έντονη αντίδραση της Μειονότητας. Χρησιμοποιώντας ζωντανά παραδείγματα, αντέκρουσαν τα επιχειρήματα του Προέδρου και κάλεσαν τους εκπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο να πάρουν θέση. Το Κόμμα Ισότητας, Ειρήνης και Φιλίας στην Κομοτηνή εξέδωσε σχετική ανακοίνωση στην οποία πρόβαλε όλα όσα απαιτεί η Μειονότητα από την πολιτεία και κατέληγε με προτροπή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας «να φέρουν επειγόντως στη ζωή τροποποιήσεις και εφαρμογές που θα καταστήσουν δυνατό να ωφεληθούμε από όλα τα κύρια δικαιώματα και τις ελευθερίες στα πλαίσια τόσο των διμερών και διεθνών συμφωνιών όσο και των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Σύμφωνα με τα επιχειρήματα που πρόβαλαν, αν η πολιτεία σεβόταν πλήρως το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, τότε θα σεβόταν και θα συμμορφωνόταν με τις καταδικαστικές για την Ελλάδα αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τους τουρκικούς συλλόγους.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μίλησε για ραγδαίο πολλαπλασιασμό των μουσουλμανικών σχολείων την στιγμή που τα τελευταία χρόνια το μείζον ζήτημα κάθε Σεπτέμβριο με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς είναι οι συγχωνεύσεις στα μειονοτικά σχολεία που μειώνουν τον αριθμό τους. Αναφέρθηκε σε εγνωσμένη προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας την στιγμή που μόλις το 2014 ψηφίστηκε σχετικός νόμος στην Βουλή για την διαδικασία νομιμοποίησης των αυθαίρετων οικιών των μελών της Μειονότητας λόγω αποκλεισμού τους τις προηγούμενες δεκαετίες από το δικαίωμα να λάβουν τίτλους ιδιοκτησίας και νομιμοποιητικά έγγραφα για την απόδειξη της ιδιοκτησίας τους.  

Οι πολιτικές ελευθερίες στις οποίες αναφέρθηκε ο Πρόεδρος περιορίστηκαν με την επιβολή πλαφόν 3% για την είσοδο πολιτικών κομμάτων στην  Βουλή που υιοθετήθηκε το 1991 και είχε πρωταρχικό και κύριο στόχο την Τουρκική Μειονότητα της Θράκης. Έκτοτε, κατέστη αδύνατη η ανεξάρτητη εκπροσώπηση της Μειονότητας στο Κοινοβούλιο.

Απάντηση στις δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας έδωσε το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών με ανακοίνωσή του στην οποία αναφέρει «Το σημερινό στάτους της τουρκικής μειονότητας της δυτικής Θράκης, που θέλουν να επωφεληθούν από τα μειονοτικά δικαιώματα στην Ελλάδα και να αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι πολίτες, είναι πολύ μακριά από την αισιόδοξη σκοπιά που αντανακλάται σε δηλώσεις Ελλήνων αξιωματούχων».

Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών κάνει συστάσεις προς την Ελλάδα για σεβασμό της εθνικής ταυτότητας της μειονότητας, για εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για ΜΚΟ, για την ίδρυση μειονοτικών νηπιαγωγείων και σχολείων άλλων επιπέδων, για την αναγνώριση των εκλεγμένων  μουφτήδων, για τον πλήρη έλεγχο των βακουφίων από την μειονότητα, για την αποκατάσταση της ιθαγένειας των μελών της μειονότητας που την απώλεσαν βάσει του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. Καταλήγει δε η ανακοίνωση ότι «η Τουρκία αναμένει να εφαρμοστούν όλοι οι νόμοι και οι πρακτικές, που θα επιτρέψουν στα μέλη της μειονότητας να απολαύσουν όλα τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες στο πλαίσιο τόσο των διμερών και διεθνών συμφωνιών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε ένα μέλος της ΕΕ όπως είναι η Ελλάδα το συντομότερο δυνατόν. Πιστεύουμε ότι αυτό θα επιφέρει θετικές επιπτώσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Ακολουθεί νέα ανακοίνωση απάντηση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών στην ανακοίνωση του Τουρκικού ΥπΕΞ η οποία έχει ως εξής: «Η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, όπως την ορίζει η Συνθήκη της Λωζάννης, απολαμβάνει ίσα δικαιώματα όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες, δεδομένου ότι η ισονομία και η ισοπολιτεία είναι κατοχυρωμένες στο Σύνταγμα. Παρά το γεγονός ότι της είναι ιδιαιτέρως δύσκολο, η Τουρκία οφείλει να κατανοήσει ότι οι Συνθήκες πρέπει να γίνονται σεβαστές. Δυστυχώς, όμως, η ιστορική εμπειρία και η αδυσώπητη πραγματικότητα των αριθμών δείχνει ότι αυτό δεν ήταν εύκολο στο παρελθόν. Ας προσπαθήσει για το μέλλον».

Αυτός ο πόλεμος των ανακοινώσεων και των δηλώσεων μας παραπέμπει αναμφισβήτητα σε παλιότερες εποχές όπου το κύριο χαρακτηριστικό μεταξύ των δύο κρατών ήταν ο διάλογος των κωφών για τα θέματα της Μειονότητας στην Δυτική Θράκη. Πρόκειται για κινήσεις που στοχεύουν περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στο να αγγίξουν την ουσία οποιουδήποτε προβλήματος. Σίγουρα δεν επιδεικνύουν καμία προσπάθεια για προσέγγιση της άλλης πλευράς με σκοπό έναν γόνιμο και παραγωγικό διάλογο.

Η αλήθεια σε αυτές τις περιπτώσεις δεν βρίσκεται ποτέ απόλυτα στη μία ή στην άλλη πλευρά. Στην ανακοίνωση του Τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών διαβάζουμε ότι κάποια βήματα θα συμβάλλουν στην βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η απάντηση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών περνάει το μήνυμα ότι τα κράτη πρέπει να έχουν το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Συνδυαστικά αυτά τα δύο μηνύματα που είναι και η κατακλείδα των ανακοινώσεων, μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι με ένα φίλτρο αυτοκριτικής, τα κράτη μπορούν και έχουν τόσο τη δύναμη όσο και την εξουσία να καθορίσουν το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων και να διαμορφώσουν το πλαίσιο για ένα μέλλον που θα έχει κοινό όφελος για τις δύο πλευρές, όφελος για τις μειονότητες. Αυτός ο δρόμος δεν είναι άλλος από τον δρόμο της ειρήνης, της αλληλεγγύης και των φιλικών διακρατικών σχέσεων.