Τούρκοι της Δυτικής Θράκης: Όχι στην Αφομοίωση

- Καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ

Για φανταστείτε να σας λέει το κράτος της χώρας στην οποία ζείτε ότι «δεν είστε αυτό» που αυτοχαρακτηρίζεστε (Γερμανός, Άραβας, Τούρκος, Μουσουλμάνος, Χριστιανός, άθεος) και πως «στη χώρα αυτή δεν υπάρχει μια κοινότητα όπως την ορίζετε εσείς».

Σαν να ακούω να λέτε «Γιατί να αφορά τα κράτη το πως χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους οι άνθρωποι. Αυτό που αναλογεί μονάχα στα κράτη είναι να σέβονται και να δέχονται τις κοινότητες όπως και να χαρακτηρίζουν αυτές τον εαυτό τους. Δεν γίνεται να συμβαίνουν τέτοια πράματα σε αυτήν την εποχή».

Πολύ θα ήθελα να σας πως ότι «έχετε δίκιο, μια τέτοια φασιστική αντίληψη δεν μπορεί να ανήκει στην εποχή μας. Μπορεί μόνο να είναι ένα παράδειγμα που έχει μείνει στην Ιστορία».

Δυστυχώς όμως όχι. Η κατάσταση όμως αυτή εξακολουθεί να υφίσταται στην Ελλάδα ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι άνθρωποι εδώ και χρόνια δίνουν αγώνα για να δεχτεί το ελληνικό κράτος ότι υπάρχουν σε αυτά τα εδάφη με την μουσουλμανική και τουρκική ταυτότητα τουλάχιστον επί χίλια χρόνια.

Φυσικά και αναφέρομαι στο δράμα των Τούρκων της Δυτικής Θράκης.

Οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης ζούσαν σε αυτά τα εδάφη πριν ακόμα κάνει την εμφάνιση του το Οθωμανικό Κράτος. Μετά την αποχώρηση του Οθωμανικού Κράτους τα δικαιώματα της Μουσουλμανικής Τουρκικής Μειονότητας της Δυτικής Θράκης τέθηκαν υπό εγγύηση με διεθνείς και αμοιβαίες συμφωνίες. Στην πράξη όμως δυστυχώς τα περισσότερα από αυτά έχουν μείνει στα χαρτιά. Σήμερα θέλω να αναφερθώ σε μερικά από αυτά τα δικαιώματα που παραβιάζονται.

Πληγωμένη Συναίσθηση

Αναμφίβολα τα πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά δικαιώματα και γενικά όλα τα δικαιώματα και ελευθερίες είναι σημαντικά και πολύτιμα. Αλλά το πως ή ως τι θα προσδιορίσει ένας άνθρωπος τον εαυτό του είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Ένα οντολογικό δικαίωμα. Σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, «καθένας, όπου και αν βρίσκεται, έχει δικαίωμα στην αναγνώριση της νομικής του προσωπικότητας». Το πως θα ορίζει κάποιος τον εαυτό του δεν είναι που αφορά το κράτος αλλά τον ίδιο και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της προσωπικότητας του. Η απόρριψη της ταυτότητας με την οποία χαρακτηρίζει του εαυτό του ή της αίσθησης του ανήκειν, ισοδυναμεί με απόρριψη της ύπαρξης εκείνου του ανθρώπου. Μπορεί γι’ αυτό το λόγο ο Aμίν Mααλούφ στο βιβλίο του «Φονικές Ταυτότητες» να υπογραμμίζει ότι η ταυτότητα του ανθρώπου αποτελείται από το σημείο εκείνο που δέχεται τα περισσότερα τραύματα. Διότι όταν απορρίπτεται η ταυτότητα με την οποία ορίζει τον εαυτό του καθώς και η ύπαρξη του, ο άνθρωπος προτάσσει το στήθος του ενάντια σε όλες τις διώξεις για να αποδείξει ότι υπάρχει. Ένα από τα πιο απτά παραδείγματα αυτής της κατάστασης είναι ο αγώνας των πρώτων Χριστιανών και των πρώτων Μουσουλμάνων ενάντια στις διώξεις και οι βαναυσότητες που υπέμειναν για να εκφράσουν την ταυτότητα τους.

Η Τουρκική Ταυτότητα που Απορρίπτεται

Δεν διαφέρουν σε τίποτα από τα προαναφερόμενα αυτά που συμβαίνουν στη Δυτική Θράκη όσον αφορά την τουρκική ταυτότητα. Η «Τουρκική Ένωση Ξάνθης» που ιδρύθηκε το 1927 λειτούργησε χωρίς κανένα πρόβλημα μέχρι τη δεκαετία του ’80. Το 1983 οι δυνάμεις ασφαλείας κατέβασαν την πινακίδα λόγω της λέξης «τουρκική» στην ονομασία. Απαγορεύτηκαν οι δραστηριότητες της. Ο σύλλογος έκλεισε με αποφάσεις τοπικών δικαστηρίων και του Αρείου Πάγου με την αιτιολογία ότι «δεν υπάρχουν Τούρκοι στη Δυτική Θράκη». Στη συνέχεια οι Μουσουλμάνοι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το 2008 το δικαστήριο αποφάνθηκε υπέρ της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης. Αλλά λόγω της ελληνικής νομοθεσίας δεν υπήρξε αυτόματο αποτέλεσμα η απόφαση του ΕΔΔΑ. Απαιτείται εκ νέου προσφυγή στην εσωτερική δικαστική οδό. Κατά την τελευταία δεκαετία οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης δίνουν αγώνα για να εφαρμόσει η Ελλάδα την απόφαση του ΕΔΔΑ. Στις 9 Φεβρουαρίου 2018 η υπόθεση ξαναδικάστηκε στο Εφετείο Κομοτηνής χωρίς ωστόσο να υπάρξει κάποιο αποτέλεσμα. Επί 35 χρόνια δίνεται αγώνας για την διόρθωση μιας εφαρμογής που ξεκίνησε το 1983 και η οποία παραβιάζει το πιο θεμελιώδες δικαίωμα του ανθρώπου. Οι Μουσουλμάνοι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης συνεχίζουν άφοβα τον αγώνα χωρίς απολύτως να βγαίνουν εκτός του νομικού πλαισίου. Εδώ και 35 χρόνια περιμένουν δικαιοσύνη από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν ασκεί όσο θα έπρεπε πιέσεις στην Ελλάδα. Στην διαδικασία αυτή το ελληνικό κράτος αποδίδει περισσότερη σημασία στις πολιτικές εκφοβισμού παρά στη δικαιοσύνη.

Ημέρα Εθνικής Αντίστασης

Στις 29 Ιανουαρίου 1988 οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης πραγματοποιήσαν μια συγκέντρωση με ευρεία συμμετοχή διαμαρτυρόμενοι για την απόφαση του ελληνικού δικαστηρίου που αρνήθηκε την ύπαρξη τους και τους αγνόησε. Την ημερομηνία αυτή την κήρυξαν Ημέρα Εθνικής Αντίστασης. Ωστόσο η Ελλάδα επιλέγει να ασκεί πιέσεις και να εμποδίζει τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κάθε 29 Γενάρη. Παρά τις προσπάθειες παρεμπόδισης δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι πήραν μέρος στην Ημέρα Εθνικής Αντίστασης του 1990 για να βροντοφωνάξουν την ταυτότητα και την ύπαρξη τους. Κατά τη διάρκεια αυτών των δημοκρατικών και νόμιμων διαδηλώσεων οι Τούρκοι δέχτηκαν επίθεση από φανατικούς Έλληνες. Επί δυο μέρες λεηλάτησαν και κατέστρεψαν εκατοντάδες καταστήματα Μουσουλμάνων Τούρκων της Δυτικής Θράκης. Τραυματίστηκαν σοβαρά πολλοί Τούρκοι, ανάμεσα τους ο εκλεγμένος Μουφτής Ξάνθης Μεχμέτ Εμίν Αγά και ο ανεξάρτητος βουλευτής Αχμέτ Φαΐκογλου. Η Ελληνική Αστυνομία παρέμεινε απλός θεατής.

Άραγε πρόκειται μόνο για άρνηση της τουρκικής ταυτότητας;

Δυστυχώς τα προβλήματα στην Ελλάδα δεν περιορίζονται μόνο με την άρνηση της τουρκικής ταυτότητας. Το να μην επιτρέπεται να εκλέξουν τον μουφτή τους, ο περιορισμός της ελευθερίας της λατρείας, η επέμβαση στα περιουσιακά δικαιώματα τους, η μη επιστροφή των βακουφικών ιδιοκτησιών που κατασχέθηκαν, οι περιορισμοί του δικαιώματος στην εκπαίδευση, η αφαίρεση ιθαγένειας δεκάδων χιλιάδων Μουσουλμάνων Τούρκων, είναι μερικά από τα προβλήματα που υφίστανται παρά το γεγονός ότι έχουν τεθεί υπό εγγύηση με νόμους και αμοιβαίες συμφωνίες… Όσοι θέλουν να μάθουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Τούρκοι της Δυτικής Θράκης μπορούν να ρίξουν μια ματιά στην έκθεση του Πανεπιστημίου Κατίπ Τσελεμπί με τον τίτλο Παραβιάσεις Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα που δημοσιεύτηκε σε τρεις γλώσσες, τουρκικά, ελληνικά και αγγλικά.

Οι παραβιάσεις αυτές διαπράττονται στην Ελλάδα σε μια περίοδο που η Τουρκία έκανε βήματα προς μια πολύ θετική κατεύθυνση με την αποκατάσταση και την επαναλειτουργία της Εκκλησίας Ακνταμάρ, την επιστροφή γης στην Μονή Μορ Γκαμπριέλ, την επαναλειτουργία του Ρωμαίικου Σχολείου στο Γκιοκτσέαντα, την αποκατάσταση βουλγαρικής εκκλησίας στην Ιστάνμπουλ με χρηματοδότηση εκ μέρους της Τουρκίας.

Μια άλλη λυπηρή πτυχή της υπόθεσης είναι η μη άσκηση μιας αρκετά ενεργούς πολιτικής από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τους διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις προκειμένου να εμποδίσουν αυτές τις παραβιάσεις που συνεχίζονται επί δεκαετίες. Ούτε και ο ισλαμικός κόσμος γνωρίζει πολλά για τις παραβιάσεις αυτές.

Ακόμα πιο λυπηρό είναι το γεγονός ότι οι οργανώσεις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και οι διανοούμενοι στην Τουρκία που γνωρίζουν πάρα πολλά και δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για απλά προβλήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα τους, γνωρίζουν ελάχιστα και δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον για τις τεράστιες παραβιάσεις που διαπράττονται στη γείτονα τους την Ελλάδα.

Ευχόμαστε να αυξηθεί ο αριθμός μελετών όπως η Έκθεση Παραβιάσεων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ελλάδα, να μάθουν οι άνθρωποι μας περισσότερα για τις παραβιάσεις που διαπράττονται σε άλλες χώρες και να διαπράττονται λιγότερες παραβιάσεις.

Ο καθηγητής Κουντρέντ Μπουλμπούλ είναι κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Γιλντιρίμ Μπεγιαζίτ της Άνκαρα.