TARİHTE BU HAFTA: 17 - 22 NİSAN

17 Nisan 1453 - İstanbul’un fethinde son aşama... Fatih Sultan Mehmet, İstanbul adalarını fethetti. Böylece İstanbul’un fethine bir adım daha yaklaşılmış oldu.

17 Nisan 1897 - Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan Krallığı arasında, "Otuz Gün Savaşı" olarak da adlandırılan savaş başladı.

17 Nisan 1933 - Türklere ırkçı saldırı… Bulgaristan’ın Razgrad, kentindeki Türk mezarlığı ırkçı Bulgarlar tarafından yerle bir edildi. Olay yurt içinde büyük tepkilere yol açtı. Saldırılar daha sonra Bulgaristan’ın diğer bölgelerine de yayıldı. Tüm bunlar ve ardından 1934 Mayısında yaşanan askeri darbe sonucu on binlerce Türk, Bulgaristan’ı terk etmek zorunda kaldı.

17 Nisan 1947 - Suriye, Fransa'dan bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık günü Eid-ul Jalaa (Iyd-ul Celâ) adıyla ulusal resmi tatil günü ilan edildi.

18 Nisan 1590 - I. Ahmet, Osmanlı padişahı dünyaya geldi. (ö. 1617)

18 Nisan 1951 - Paris Antlaşması imzalanarak günümüzün Avrupa Birliği temellerini oluşturacak olan ilk adım Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu kurulmuştur. Norveç ve ardından İngiltere'nin ayrılmasıyla AB çatırdamaya başlamış ve dağılma sürecine girmiştir. 

18 Nisan: Dünya Amatör Radyo ve Amatör Telsizciler Günü

18 Nisan 1924 - Yunanistan'ın Osmanlı Devleti'nden bağımsızlığını kazanmasına verdiği moral ve edebi destekle de tanınan İngiliz şair Lord Byron doğdu.

19 Nisan 1897 - İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya-Macaristan, Rusya ve İtalya'nın İstanbul elçileri Babıâli'ye ortak bir nota verdiler. Notada, Osmanlı Devleti'nin oldukça aleyhine Yunanistan’ın lehine olan yeni bir sınır önerdiler. Yeni bir savaşı göze alamayan Osmanlı, notayı kabul etmek zorunda kaldı.

19 Nisan 1909 - Osmanlı Devleti, 1908 yılında bağımsızlığını ilan eden Bulgaristan’ın bu durumunu tanıdı. Ülkede kalan Türklerin hak ve hürriyetleri ise antlaşmayla güvence altına alındı. Fakat verilen güvenceler daha çok sözde kaldı. Nitekim yaşanan haksızlıklardan ve baskılardan dolayı 1990’ların ortalarına kadar yüz binlerce Türk, Bulgaristan’ı terk etmek zorunda kaldı.

20 Nisan 1876 - Bulgaristan’da çete isyanı… Batılı devletleri ve Rusya’yı da bağımsızlık mücadelelerine dâhil etmek isteyen Bulgar çeteler, Osmanlı Devletine karşı isyan başlattı. Fakat toplumsal destekten yoksun olan isyan kısa sürede bastırıldı. İsyancılar tüm umutlarını Rusya’dan gelecek desteğe bağladı. Bu beklentileri de 1877 yılında Rusya’nın Osmanlı Devleti’ne savaş açmasıyla gerçekleşti.

21 Nisan 1967 - Yunanistan’da askeri darbe… George Papadopoulos liderliğindeki albaylar cuntası Yunanistan'da bir darbe yaparak yönetime el koydu. Yedi yıl süren askeri yönetimden en fazla etkilenen kesimler başta Batı Trakya’daki Türkler olmak üzere azınlıklar oldu. Uluslararası antlaşmalarla garanti ve güvence altına alınan haklarının hemen hemen tamamı ortadan kaldırıldı.

23 Nisan 1826 - Yunan isyanında sona doğru... Yunan isyanının devam ettiği son kale olan Mesolongi, Osmanlı kuvvetleri tarafından geri alındı. Böylece Yunanistan’ın kendi başına bağımsızlığını elde edemeyeceği bir kez daha anlaşılmış oldu. Bunun farkında olan büyük güçler, Yunanistan’ın bağımsızlığını sağlamak için Osmanlı Devleti’ne daha yoğun baskı yapmaya başladı.

23 Nisan 1920 - Türkiye’nin kalbi Ankara’da atıyor... Türkiye Büyük Millet Meclisi Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın çağrısı üzerine ilk kez toplandı. Ankara tüm yetki ve kontrolü üzerine aldı. Bundan böyle hem içerideki hem de dışarıdaki mücadele Ankara’dan yürütülecektir. O kadar ki, Yunan işgaline karşı Batı Trakya’da direnişi organize eden Yüzbaşı Fuat Balkan da bundan böyle talimatları Ankara’dan alacaktır.

23 Nisan 1941 - Batı Trakya’da tehlikeli gelişme… İkinci Dünya Savaşı’nın en hareketli günlerinde Yunanistan dolayısıyla da Batı Trakya, saldırıya uğradı. Almanya’nın desteğini arkasına alan Bulgaristan Makedonya ve Batı Trakya’yı işgal etti. Bölgede yaşayan Türkler için sıkıntılı günler de böylece başlamış oldu.

23 Nisan 1994 - Gagauzya’da önemli gelişme… Avrupa kıtasında en büyük Hıristiyan Türk toplumunu oluşturan Gagauzlar, Moldova Cumhuriyeti’ne bağlı Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi’nin kurulduğunu dünyaya duyurarak, bağımsızlık ve haklarını koruma konusunda kararlılıklarını ortaya koydular. Moldova Meclisi, Gagauzların bu talebini, 23 Aralık 1994’te çıkardığı yasayla kabul etti. Bu kabulden itibaren 23 Aralık günü Gagauzlarca, başta başkent Komrat olmak üzere ülkenin dört bir yanında her yıl, bağımsızlık günü olarak kutlanmaya başlandı.

-- -- --

Ένας σοφός της Ανατολίας: Ο Γιουνούς Εμρέ

Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ο Γιουνούς Εμρέ, μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της τουρκικής ιστορίας, πρέπει να γεννήθηκε το 1240 και να πέθανε το 1322. Ο Γιουνούς Εμρέ ο οποίος ήταν βαθύς γνώστης του Κορανιού και των Χαντίθ διετέλεσε το καθήκον του μουντερίς και του καδή. Ο δάσκαλος του ο Ταπτούκ Εμρέ ήταν ένας σοφός επιστήμονας. Όπως ήταν φυσικό ο Γιουνούς Εμρέ ακολούθησε τα χνάρια του δασκάλου του. Πρόκειται για έναν σοφό της Ανατολίας ο οποίος επηρεάζει τους ανθρώπους ακόμη και σήμερα.

Ο Γιούνους Εμρέ ο οποίος είναι μια μεγάλη προσωπικότητα της τουρκικής ιστορίας και πολιτισμού και εξακολουθεί να επηρεάζει τους ανθρώπους ακόμη και σήμερα, έζησε κατά την εποχή των μογγολικών επιδρομών. Η Ανατολία αντιμετώπισε μεγάλα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα κατά την εποχή των Μογγόλων. Την περίοδο αυτή ο Γιουνούς Εμρέ επισκεπτόταν τους Μουσουλμάνους Τουρκομάνους και τους συμβούλευε να είναι υπομονετικοί. Συμβούλευε επίσης πάντα να κοιτάς με αγάπη το σύμπαν και να είσαι συμπονετικός. Οι Αχήδες, οι Καραμανογλού και οι Οσμάνογλου ήταν αυτοί που εξουσίαζαν στις περιοχές που γεννήθηκε και ταξίδεψε ο Γιουνούς Εμρέ στην Ανατολία στην οποία είχαν ιδρυθεί περισσότερα από 20 μπεηλίκια. Από τις ιστορικές πηγές ξέρουμε ότι ο Γιουνούς Εμρέ είναι ένας όσιος της Ανατολίας που έζησε στη λεκάνη της Σακάρια.

Το βιβλίο “Risaletü’n-Nushiyye” του Γιουνούς Εμρέ γραμμένο σε μέτρο μασναβί περιέχει πληροφορίες για τις ιδέες και τον πνευματικό του κόσμο καθώς και για την εποχή στην οποία έζησε. Πληροφορίες για τον Γιουνούς Εμρέ αντλούμε από ιστορικά βιβλία της οθωμανικής εποχής, επικά έργα και τα ποιήματα του. Πληροφορίες για τον Γιουνούς Εμρέ υπάρχουν και σε έγγραφα των οθωμανικών αρχείων καθώς και σε βακουφικά έγγραφα. Το μνήμα στο Σαρικίοι του Μιχαλιτσίκ του Εσκισεχίρ θεωρείται το πλησιέστερο μέρος του πραγματικού του τάφου. Υπάρχουν πολλοί τάφοι του σε σπαρμένες σε διάφορες περιοχές της Ανατολίας. Τα μνήματα του στο Karaman, στην Bursa, στο χωριό Kula Emre Sultan, στο Erzurum, στο Keçiborlu της Isparta, στο Aksaray, στο Sandıklı, στο Ünye και στο Sivas έχουν την ιδιότητα συμβολικών τάφων. Καθένα από αυτά έχει ένα πνευματικό δεσμό και σχέση με τον Γιουνούς Εμρέ.

Οι πολλοί συμβολικοί τάφοι του αποδεικνύουν ότι ο Γιουνούς Εμρέ, ο οποίος είναι ένα μια σημαντική προσωπικότητα της τουρκικής ιστορίας που διαφώτισε τους ανθρώπους, ήταν ένα άτομο με μεγάλη επιρροή. Σύμφωνα με τις φήμες ήταν μαθητής του Ταπντούκ Εμρέ επί 40 ολόκληρα χρόνια. Με άπταιστα τουρκικά εξήγησε στο λαό το Ιερό Κοράνι και τα χαντίθ, τις κύριες πηγές του Ισλάμ και έτσι απέκτησε μια ακλόνητη θέση στον πνευματικό κόσμο των Μουσουλμάνων της Ανατολίας.

Γι’ αυτό άλλωστε ο Γιουνούς Εμρέ μεταφέρθηκε από στόμα σε στόμα και από ψυχή σε ψυχή και έφτασε μέχρι τις μέρες μας χωρίς να έχει λησμονηθεί. Δεν ξεχάστηκε σύντομα όπως πολλοί από τους σύγχρονους του σουφί. Ο Γιουνούς Εμρέ ανήκει στην ίδια σχολή σουφί με τους Ahmet Yesevî, Tapduk Emre, Hacı Bektaş-ı Velî και Mevlânâ.

Τα ποιήματα του γράφτηκαν και απαγγέλθηκαν γενικά σε συλλαβικό μέτρο. Σε κάποιους από τους ψαλμούς (ilahi) του έχει χρησιμοποιήσει το μέτρο αρούζ. Ο Γιουνούς Εμρέ με τα ποιήματα του αυτά τα οποία έψαλαν με μεγάλη αγάπη και ενθουσιασμό οι άνθρωποι, ξεκίνησε ένα στυλ το οποίο ονομάζεται “ilâhî” (ψαλμός). Το γεγονός ότι ένας και μόνος στίχος από κάποιο ποίημα του με βαθύ σημασία έχει αποτελέσει αντικείμενο για τη συγγραφή ερμηνευτικών βιβλίων δείχνει ότι κατέχει μια σημαντική θέση ανάμεσα στους Τούρκους διανοουμένους.

Ο Γιουνούς Εμρέ είχε μεγάλη επιρροή πάνω στους Τουρκομάνους. Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος που οι δερβίσηδες και οι οπαδοί του βρέθηκαν ακόμα και στα Βαλκάνια. Ήταν συνταξιδιώτης του των δερβίσηδων του Σαρί Σαλτίκ.

Το σημαντικότερο έργο του Γιουνούς Εμρέ είναι το “Divan” το οποίο γράφτηκε μετά το θάνατο του όπως ακριβώς το βιβλίο Divan-ı Hikmet του Ahmet Yesevi. Αποτελείται από 12.000 στίχους. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι έχει και άλλα ποιήματα εκτός από το “Divan”. Υπάρχουν κάποιες διαφορές μεταξύ των χειρόγραφων αντιγράφων του Divan. Το “Divan” του Γιουνούς Εμρέ από γλωσσική άποψη μοιάζει με τα έργα των σύγχρονων του Şeyyad Hamza, Sultan Veled, Gülşehrî και Aşık Paşa.

Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι ο Γιουνούς Εμρέ ήταν ένας σοφός που ομιλούσε την καθαρή τουρκική γλώσσα της Ανατολίας, ένας Τουρκομάνος σουφί δερβίσης και όσιος που έδινε συμβουλές ως ένας αγνός Μουσουλμάνος.