Γεωπολιτική πρόκληση και οι πρόωρες εκλογές στην Τουρκία

του Τζαν Ατζούν*

Οι εξελίξεις με επίκεντρο το Ιράκ και τη Συρία αναμένεται να αυξήσουν τη σημασία αλλά ταυτόχρονα και το βάρος της Τουρκίας. Θα είναι ριψοκίνδυνο το να μπει η Τουρκία σε μια τέτοια κρίσιμη φάση με το βάρος των εκλογών. Την απόφαση για την 24^η Ιουνίου επηρέασαν όσο οι εσωτερικές δυναμικές τόσο οι θερμές εξελίξεις κατά μήκος των συνόρων και γενικότερα στην περιοχή. Ενώ σχηματίζονταν νέοι χάρτες στην περιοχή, η Τουρκία δεν θα μπορούσε να χρονοτριβήσει με εκλογικές εκστρατείες. Η παραμικρή πολιτική, στρατιωτική και οικονομική αδυναμία που θα παρουσίαζε η Τουρκία θα έδινε στις ΗΠΑ και τις δυνάμεις που στοχεύουν δημογραφικές αλλαγές, ιστορικές ευκαιρίες. Η απόφαση για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών είναι μια κίνηση κατά από του ρίσκου.

 Όσο δεν σταθεροποιούνται οι πολιτικές εξισώσεις στο Ιράκ και τη Συρία, η Τουρκία πρέπει να ακολουθήσει μια έντονη εξωτερική πολιτική κυρίως κατά των νότιων συνόρων της. Επειδή η γεωγραφία είναι πεπρωμένο, η Τουρκία δεν έχει την πολυτέλεια όπως οι δυτικές χώρες να σχηματίσει κυβέρνηση μετά από ένα διάστημα έξι μηνών. Στην περιοχή της Μέσης Ανατολής όπου το τίμημα της πολιτικής αστάθειας είναι πολύ βαρύ, η διεξαγωγή μιας προενεργής και αποτελεσματικής πολιτικής είναι απαραίτητη. Οι εκλογές τις 24^ης Ιουνίου όποτε θα πραγματοποιηθεί και η μετάβαση στο νέο σύστημα αναμένεται να καταστήσουν τις πολιτικές της Τουρκίας στην περιοχή πιο αποτελεσματικές. Ακόμα και μια περίοδος 2 μηνών, μικρή σε σύγκριση, αν λάβουμε υπόψη πως η Τουρκία θα είναι απασχολημένη με εκλογικές εκστρατείες μπορεί να έχει αποτέλεσμα την αλλαγή των εξισώσεων στην περιοχή. Επειδή όμως το μέλλον του Ιράκ και ιδιαίτερα της Συρίας αναμένεται διαμορφωθεί τα προσεχή χρόνια, η Τουρκία διεξάγοντας τις εκλογές νωρίτερα, θα μπορέσει να εμποδίσει τον σχηματισμό νέων χαρτών και τετελεσμένα στην περιοχή.

Στο συριακό πεδίο έναντι των σχεδίων των ΗΠΑ για μακροπρόθεσμες επενδύσεις στον βραχίονα της τρομοκρατικής οργάνωσης PKK στη Συρία, YPG, των στόχων της Ρωσίας και του Ιράν να ενισχύσουν τη θέση του καθεστώτος Άσαντ και της προσέγγισης του Ισραήλ στην περιοχή και η Τουρκία πρέπει να μπορεί να κάνει βήματα που θα προστατεύουν τα εθνικά συμφέροντα της.   Ενώ η Ρωσία, το Ιράν και η Τουρκία, με την διαδικασία της Αστάνα, προσπαθούν να τερματίσουν το κλίμα σύρραξης στη Συρία και να ετοιμάσουν το έδαφος για την πολιτική λύση, οι ΗΠΑ επιδιώκουν άλλα πράγματα μέσω της YPG. Το Πεντάγωνο το οποίο τέλη του 2017 σχεδίασε την εκπαίδευση 65 χιλιάδων τρομοκρατών μελών της YPG, οι μισθοί των οποίων πληρώθηκε από τις ίδιες τις ΗΠΑ, απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και την εθνικής ασφάλεια της Τουρκίας.

Το γεγονός ότι στη Συρία, οι τρομοκρατικές οργανώσεις εκτός από τη ΝΤΑΕΣ και την YPG εξαλείφθηκαν, οδήγησε τους διεθνείς παίκτες να κάνουν βήματα σχετικά με το πως θα οικοδομηθεί η τάξη μετά το τέλος του πολέμου. Μετά την συγκεκριμένη φάση, η οποία  πιθανότητα θα διαρκέσει μερικά χρόνια θα καθοριστεί και η τύχη της Συρίας και της περιοχής. Είναι πολύ σημαντικό η Τουρκία να μπορεί να επέμβει στην φάση αυτή καθώς είναι η γείτονας της Συρίας με την οποία μοιράζεται τη μεγαλύτερη συνοριακή γραμμή. Με την διεξαγωγή των εκλογών νωρίτερα, η Τουρκία δεν θα αναγκαστεί να ασχοληθεί με τις εκλογικές καμπάνιες και θα μπορέσει να διεξάγει μια αποτελεσματική εξωτερική πολιτική.

Ενώ στην περιοχή του Ιράκ, συνεχίζεται η παρουσία της PKK, η οποία απειλεί άμεσα την Τουρκία. Η Τουρκία σήμερα διεξάγει στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά της PKK εντός των ιρακινών συνόρων. Αλλά εξαιτίας των εκλογών στο Ιράκ οι διαστάσεις των στρατιωτικών επιχειρήσεων αυτών είναι περιορισμένες. Μετά τις εκλογές στο Ιράκ, η Τουρκία στοχεύει μαζί με την ιρακινή κεντρική κυβέρνηση να εξαλείψει την παρουσία της PKK στο Ιράκ. Η PKK χρησιμοποιεί από τη μια τους όρους Κάντιλ και από την άλλη τον Όρο Σιντζάρ ως βάσεις. Η Τουρκία διεξάγοντας πρόωρες εκλογές θα αποκτήσει μια ισχυρότερη θέση για μια πιθανή στρατιωτική επιχείρηση κατά της PKK στο Ιράκ.

Ενώ σε γενικές γραμμές η διαδικασία μετάβασης από την κοινοβουλευτική δημοκρατία, στην προεδρική δημοκρατία εξασθενούσε και καθυστερούσε την γραφειοκρατία και την κυβέρνηση της Τουρκίας. Με την ταχεία ολοκλήρωση της μεταβατικής φάσης η Τουρκία θα μπορέσει να παράγει και να εφαρμόσει πιο αποτελεσματικές, πιο γρήγορες και πιο σταθερές πολιτικές. Ιδίως από την άποψη της εξωτερικής πολιτικής, μετά την ολοκλήρωση της μετάβασης πολιτικού συστήματος η Τουρκία θα ανακουφιστεί. 

*O Τζαν Ατζούν είναι ερευνητής αρθρογράφος - Ίδρυμα Πολιτικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (SETA).


ΠΗΓΗ