Κορυφαία Προσωπικότητα της Ιστορίας-Γκαζαλί

Το πραγματικό του όνομα ήταν Μουχάμαντ. Έζησε κατά την εποχή των Σελτζούκων. Γεννήθηκε το 1058 στη σημερινή πόλη Μασάντ, πρώην Τους, της σημερινής ιρανικής επαρχίας Χορασάν. Λόγω της γενέτειρας του του έδωσαν το παρατσούκλι Γκαζαλί. Είναι ένας από τους σημαντικότερους διανοουμένους της τουρκικής ιστορίας.

Αποχώρησε από την γενέτειρα του την Τους (Μασάντ) για να σπουδάσει. Πρώτα πήγε στη Γκουργκάν και έπειτα στην Νισαπούρ. Σπούδασε στο Μεντρεσέ Νιζαμίγια της Νισαπούρ και ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα έγινε βοηθός του διάσημου επιστήμονα Τζουβαϊνί που δίδασκε στο ίδιο σχολείο. Μετά το θάνατο του Τζουβαϊνί ο Γκαζαλί μετέβη στη Βαγδάτη όπου διορίστηκε επικεφαλής του Μεντρεσέ Νιζαμιγιά της Βαγδάτης. Οι σχέσεις του με τους φοιτητές του την περίοδο 1091-1095 δείχνουν ότι δημιούργησε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται σε ανθρωπιστικά θεμέλια.

Ο Γκαζαλί στο έργο του Bidayetu’l-Hidaye (Η αφετηρία του ορθού δρόμου) περιγράφει το πώς πρέπει να είναι ένας σωστός δάσκαλος, φοιτητής, κηδεμόνας και γονιός.

Ένας καθηγητής ή ακαδημαϊκός που διδάσκει σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα πρέπει να έχει τις εξής ιδιότητες σύμφωνα με τον Γκαζαλί:

1. Πρέπει να έχει υπομονή απέναντι στις δυσκολίες, δηλαδή να είναι υπομονετικός,
2. Να συνεχίσει να είναι καλοσυνάτος,
3. Να είναι σοβαρός,
4. Να μην είναι υπερόπτης απέναντι στους ανθρώπους,
5. Να είναι σεμνός σε συναθροίσεις,
6. Να μην παραπονιέται συνέχεια και να κάνει απαισιόδοξες σκέψεις,
7. Να μην είναι σκληρός απέναντι στους μαθητές, να είναι ήρεμος δάσκαλος,
8. Να είναι υπομονετικός απέναντι σε αγενείς ανθρώπους, να μην βιάζεται,
9. Να μαθαίνει (διδάσκει) με ωραίο και καλό τρόπο τις σωστές γνώσεις στους λιγότερο έξυπνους και να μην είναι σκληρός και να τους θυμώνει,
10. Να μην φοβάται να λέει «δεν ξέρω», να μην φοβάται δηλαδή να λέει ότι δεν ξέρει κάτι που δεν γνωρίζει,
11. Να δώσει την προσοχή του σε αυτόν που κάνει ερώτηση,
12. Να προσπαθήσει να καταλάβει την ερώτηση που του απευθύνει ο συνομιλητής του,
13. Να δέχεται αποδείξεις και αποδεικτικά στοιχεία,
14. Να μην κάνει λάθη και σφάλματα και να συμμορφώνεται με το σωστό και το δίκαιο,
15. Να απαγορέψει στους μαθητές να στρέφονται σε επιστήμες που είναι επιβλαβείς για τους ίδιους,
16. Να τους κατευθύνει σε επωφελείς επιστήμες και να μην τον αφήσει να ζητά την συγκατάθεση κανενός άλλου εκτός από τον Αλλάχ,
17. Να ενθαρρύνει τους μαθητές να ακολουθήσουν επιστήμες που πρέπει να γνωρίζουν όλοι, δηλαδή τις επιστήμες που επιτρέπονται να μαθαίνουν και να τους εμποδίσει να στρέφονται σε επαγγέλματα και επιστήμες που είναι αρκετό να γνωρίζουν ελάχιστοι.

Ο Γκαζαλί συμβουλεύει τα εξής στους μαθητές και τους φοιτητές:

1. Να χαιρετούν πρώτοι τον δάσκαλο τους όταν τον συναντούν,
2. Να είναι λιγομίλητοι μπροστά στο δάσκαλο τους και να μην μιλούν αν δεν τους ρωτήσει κάτι εκείνος,
3. Να μην κάνουν ερωτήσεις στον δάσκαλο χωρίς άδεια,
4. Να μην κάνουν αναφορά σε άποψη αντίθετη από αυτήν του δασκάλου τους για να δείξουν ότι έχουν περισσότερες γνώσεις από εκείνον,
5. Να συνομιλούν πιο πολύ με τον φίλο του δασκάλου τους παρά με εκείνον σε συναθροίσεις,
6. Να μην κοιτάζουν τριγύρω τους στο μάθημα και να κάθονται με ωραίο τρόπο μπροστά στο δάσκαλο τους,
7. Να μην ενοχλούν συχνά τον δάσκαλο τους και να μην τον κουράζουν,
8. Να σηκώνονται όρθιοι μόλις σηκωθεί ο δάσκαλος τους, ως ένδειξη σεβασμού,
9. Να μην κουράζουν το δάσκαλο τους με λόγια και ερωτήσεις,
10. Να μην απευθύνουν ερωτήσεις στο δάσκαλο τους όταν τον συναντήσουν έξω,
11. Να μην συκοφαντούν το δάσκαλο τους για υποθέσεις των οποίων είναι άσχημη η εξωτερική εμφάνιση, διότι οι δάσκαλοι ξέρουν τα μυστικά αυτών των πράξεων και μυστικών. Οι μαθητές επειδή δεν τα γνωρίζουν αυτά, μπορεί να τους φανούν λάθος.

Ο Γκαζαλί συμβουλεύει επίσης τους γονείς και τους κηδεμόνες λέγοντας τους ότι ο δάσκαλος που θα βρουν για τα παιδιά τους θα πρέπει να έχει τις εξής ιδιότητες:

1. Ο δάσκαλος δεν θα πρέπει να είναι συγκεχυμένος, νευρικός και κακός,
2. Ο δάσκαλος θα πρέπει να είναι θεοσεβούμενος και θρήσκος, να κάνει σωστά πράγματα, να ξέρει το σωστό και το δίκαιο,
3. Πρέπει να έχει γνώθι σαυτόν και να έχει διδάξει αρκετούς μαθητές,
4. Να μην είναι κάποιος που εργάζεται σε πολλά και διαφορετικά μέρη και να μην είναι ακατάστατος,
5. Οι δάσκαλοι που εργάζονται για σουλτάνους, πλούσιους και ευγενείς δεν προσφέρονται για το παιδί μιας οικογένειας με μέτριο εισόδημα.

Σύμφωνα με τον Γκαζαλί οι γονείς μπορούν να εμπιστευτούν τους δασκάλους που πληρούν τις προαναφερθείσες προϋποθέσεις. Πιστεύει επίσης ότι ο μαθητής δεν πρέπει να αλλάζει συχνά δασκάλους και περιγράφει το πώς πρέπει να συνεργαστούν γονείς και δάσκαλοι για την σωστή εκπαίδευση του παιδιού. Σημαντικό επίσης σύμφωνα με τον Γκαζαλί είναι το παιδί να ξεκινήσει με τελετή στο σχολείο και οι πρώτες μέρες του στο σχολείο είναι εξίσου σημαντική.


Πηγη