Sahipsiz miras

Yıllar önce gittiğim Balkan şehirlerinde gördüğüm tarihi mezar taşlarının zarafetine ve güzelliğine hayran kalmıştım. İlgimi çektiği için araştırmaya başlamıştım. Böylesine tarihi bir medeniyetin ürünü olan mezar taşlarının bakımsız halde olması bende hüzünlü bir anı olarak kalmıştı.

Evet sahipsizler, ama değerliler

Atalarımızdan yadigâr olan bu abideler hem süslemeleriyle hem de Osmanlıca kitabeleriyle o şehrin tapularıdır. Nesilleri birbirine bağlayan bu sanat eserleri yüzyıllar boyu sosyal yaşamı, gelenekleri, kültür ve inanç sürüvenini günümüze taşıyan önemli araçlardan olmuştur. Osmanlı sanatının izlerini taşıyan bu mezar taşlarına yeterince sahip çıkılmadığını, gözden uzak noktalarda perişan halde, ruhsuz mezar taşlarına dönüştüğünü görmüştüm.

Yağmacıların zaman içinde mezarlık alanlarında çalınan veya kırılan taşlar yoluyla yarattığı kültürel yıkımı görünce çok üzülmüştüm. Sadece bu da değil, yol yapım çalışmaları sırasında yolun kenarlarına atılan tarihi mezar taşlarıına da sıklıkla rastlandığı söylenince durumun ciddiyetini anladım. Tarihi mezar taşlarımızın korunaklı, çok güzel ve bakımlı olması gerekirken bu durumda olması üzüntü verici. Tarihi abidelerine bilinçsizce davranan, zarar veren veya onları görmezden gelen başka bir millet var mı yok mu onu bilmiyorum ama bildiğim tek bir şey var o da eğer bilinçli davranmazsak yüzyıllar sonra konuşulacak tarihi mezarlıkların kalmayacağı yönündedir.

Hiç unutmuyorum, bir gün Arnavutluk, Kosova ve Kuzey Makedonya’nın kesiştiği Brodets köyündeydik. Bu köy dağlık bir bölgede yer aldığından arabayla bile ulaşılması zor bir noktada bulunuyordu. Köye vardığınızda geleneksel tarihi evlerinin yanından geçerken dost canlısı insanlarla sohbet edebiliyorsunuz. Bize göstermek istedikleri bir Müslüman mezarlığı olduğunu söylemişlerdi. Oraya gittiğimizde mezarlık alanının tamamının yandığını ve sadece taş parçalarının kaldığını görmüştüm. Bu olay karşısında çok üzülmüştüm.

Daha sonra araştırdığımda n birçok yerinde bu tür olayların yaşandığını görmüştüm. Bu yaşananlar oradaki Müslüman nüfusun varlığına yönelik nefretin bir ürünü olarak kendini gösteriyordu.

Evet mezar taşları sahipsizler belki ama o bölgelerin tapusu oldukları için sonuna kadar sahip çıkılarak korunması da gerekmektedir.