Okulda kimler başarılı olur?

“Okulda kimler başarılı olur?” diye sorulduğunda cevabımız “Ders çalışanlar” olacaktır. Öğrencinin dersi çalışıp çalışmaması ise çoğu zaman iradesinin eseri olduğu düşünülüyor. Bu düşünceye sahip olanlara göre öğrenci istediği takdirde okul birincisi bile olabilir. Ancak istemiyor. Neden istemiyor?

Şüphesiz her öğrenci yüksek notlar almak ister ama bazı öğrenciler yüksek not alması için gerekli olan çalışma sürecine girmeye tenezzül bile etmez. Çünkü o süreç ona hitap etmiyordur. Öyleyse başarılı olma durumunun tek taraflı bir çabanın eseri olmadığı aşikar.

Okullarda başarılı olan öğrencilerin hangi öğrenciler olduğuna baktığımız zaman. Çoğunlukla şehirde yaşayan, anne veya babasından en az birinin tahsil görmüş öğrenciler olduğu görülür. Bu faktörler elbette ki çoğaltılabilir ama şimdilik bu kadarıyla yetinelim.

Şehirde yaşamak hepimizin aklına geleceği gibi insanın gelişmişlik düzeyini arttırır. Peki öğrenci bu yüzden mi başarılıdır? Tam olarak değil. Aynı şekilde tahsil görmüş bilinçli anne-baba çocuğu sürekli çalışmaya itecektir ama bu da tek başına değil. Buradaki temel konu öğrencinin okulu kendi doğal ortamı gibi görmesidir.

Gelişmişlikten bahsettik. Elbette ki köylü insanları aşağılamak gibi bir derdim yok, ancak demek istediğim öğrencinin şehir hayatında elde ettiği tecrübeleri, duyduğu sesleri veyahut gördüğü görüntülerin bir benzerini okulda da görmesidir. Okullar gelişmiş bireyler yetiştirdiğine göre, öğrenci de halihazırda gelişmiş olarak nitelendirilen, en azından şehirleşmiş bir yerde yaşadığı için öğrenmeye daha yatkın olacaktır. Tahsilli anne babaların çocukları ise aile içerisinde konuşulan dilin bir benzerine okulda rastladığı için başarılı olmaktadır.

Bu argümanlara karşı gelebilecek muhtemel itirazlardan biri de bu tür altyapılara sahip olmayan çocukların da zaman zaman başarılı olduğudur. Evet, böyle bir altyapıya sahip değiller ama yine de bir altyapıya sahipler. Şehir ve aile örneğini en etkili örnekler oldukları için verdim ancak çocuğa Bourdieu’nün deyimiyle bu sermayeyi aktaran başka unsurlar da pek ala olabilir.

Burada değinilmesi gereken bir nokta daha var ki, o da öğretmenlerin tutumudur. Yine öğretmenlerin de ailedekine benzer bir dil kullanmalarının öğretmede daha etkili olduğu gözlemlenmektedir. Dolayısıyla ailedeki dili okulda, okuldaki dili de ailede gören öğrenci her iki ortamı da kendi doğal yaşam alanı gibi görür ve bu şekilde başarıya daha yatkın olur.

Son olarak kitle iletişim araçlarının zararlarını da bu bağlamda değerlendirecek olursak, en basitinden televizyon son zamanlarda bize okulla uzaktan yakından alakası olmayan imgeler sunduğu için öğrenci okulla bütünleşemiyor. Televizyonun da cazibesi bu şekilde okuldan daha etkili olunca öğrenci ders çalışmak yerine televizyon izlemeyi tercih eder.

Bütün bunlardan dolayı eğitimin her alanda olması gerektiğine dikkat etmek gerekir. Televizyonlar boş zaman aktivitesi olarak değil öğretici bir faaliyet olarak izletilmeli. Şehirli olmayan veyahut ailesi tahsil görmemiş çocuklara da yaşadıkları ortamın diliyle hitap edilmelidir. Ancak bu şekilde en iyi sonuçlara ulaşılabilecektir.