Sultan II. Abdülhamid Dönemi Osmanlı Donanması

19. yüzyılın ikinci yarısında Sultan Abdülaziz iktidara geldiğinde Osmanlı İmparatorluğu muazzam bir donanmaya sahip olmuştu. O dönemde İngiltere ve Fransa’dan sonra dünyanın en büyük üçüncü donanması haline gelmiştir. Fakat ne hikmetse Osmanlı Donanması ve Bahriye Nazırlığı 1876 yılında Sultan Abdülaziz’in tahttan indirilmesinde en önemli rolü oynamıştır.

Sultan II. Abdülhamid iktidara geçtiğinde bu olayı bildiği için güvenliğini teminat altına almak maksadıyla donanmayı Haliç’e hapsetmek zorunda kalmıştır. Ancak Hüseyin Hüsnü Paşa Osmanlı Donanmasını bu hale getiren asıl sorumlu kişidir. Hatta Sultan II. Abdülhamid Han şöyle bir itirafta bulunmuştur: "Bende öyle denizciler vardır ki bir gemiyi olduğu gibi yutabilirler" sözü Osmanlı donanmasının çok vahim bir durumda olduğunun apaçık bir göstergesi olmuştur.

İngiltere İmparatorluğu, Fransa İmparatorluğu, Rusya Çarlığı, İtalya devleti ve Yunanistan krallığı Osmanlı devletinin bu durumundan istifade etmek istemişlerdir. Dolayısıyla Fransa devleti 1882 yılında Tunus'u işgal etmiştir. Daha sonra İngiltere 1885 yılında Mısır'ı işgal etmiştir. Sömürge yarışına yeni katılan İtalya da kademeli bir şekilde Libya’yı zapt etmeye başlamıştır. Son olarak Yunanistan Krallığı Girit adasına yavaş yavaş nüfuz etmeye başlamıştır.

Osmanlı Donanması 1897 yılında o kadar aciz bir duruma düşmüştü ki Osmanlı donanması ancak haliçten Çanakkale boğazına kadar giderek Boğazı geçmeye dahi cesaret edememiştir. Osmanlı Donanması İzmir limanında Selanik limanına ancak 20 günde varabilmiştir. Yıllardan beri restore edilemeyen ve modernize olmayan gemiler çürümeye başlamıştır. Üstelik savaş gemilerinde delikler oluşarak hareket edemez duruma gelmiştir. Kısa süre zarfında gemiler sular içinde kalmıştır.

En ufak bir rüzgârdan gemiler yönlerini şaşırarak ters istikamete doğru hareket etmekteydiler. İşaret ve aydınlatma fenerlerinden yoksun olan gemiler geceleri herhangi bir sefere çıkamıyorlardı. Buna paralel olarak gemilerde yeterli torpido bulunmamaktaydı. Bunun üzerine Sultan II. Abdülhamid Han Osmanlı Donanmasının rezil olmaması için Osmanlı-Yunan Harbinde bir deniz savaşını yapmayı göze alamamıştır.

Nitekim Osmanlı donanmasının zayıflığı Sultan II. Abdülhamid’in 33 yıllık iktidarı süresinde yapmış olduğu en büyük yanlışlarından birisidir. Zira Osmanlı Donanmasının restore edilmemesi önce balkan harpleri sırasında ve sonra I. Dünya savaşında Osmanlı devletine pahalıya mal olmuştur. Bir Sultanı veya herhangi bir şahsiyeti değerlendirirken daima artılarını ve eksilerini göz önünde bulundurarak değerlendirmek gerekmektedir. Aksi takdirde bir kişiyi övmek veya yermek hiç kimseye bir mesafe kat ettiremez sadece kuru taklitçi olmasına vesile olur.

Kaynaklar:

- Hatırat Büyük Facia Büyük Dram, Hasan Rahmi Paşa, Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2011