Sultan II. Abdülhamid’in Gümülcine’deki İzleri - 6

21. yüzyılın ilk çeyreğinde Sultan II. Abdülhamid Han genelde balkan coğrafyası özelde ise Batı Trakya’ya kaliteli, nitelikli ve nicelikli okullar açmıştır. Sultan II. Abdülhamid Han Gümülcine şehrinde birçok eser inşa etmiştir. Bu eserlerden bir tanesi de Rum Rüştiyesidir. Abdülhamid Han eğitimde eşitliğe ve kaliteye önem veren bir padişahtır. Dolayısıyla eğitim alanında çığır açacak hamlelerde bulunmuştur. Sultan, Müslüman ahalinin tahsil görmesi için mektepler açmıştır. Bununla birlikte Gayri Müslim vatandaşların da tahsil görmeleri için de okullar açmıştır.

Bu okullar da o dönemin en kaliteli okulları arasında yer almıştır. Bu kaliteli ve nitelikli okullardan birisi de Rum Rüştiyesidir. Rüştiyenin  günümüzdeki karşılığı ortaokuldur. Mısırlı entelektüel Rumlardan olan Natuz Çanakli Efendi İngiliz, Yunan ve Osmanlı vatandaşıydı. 1905 yılında Sultan II. Abdülhamid’e Gümülcine’de yaşayan Rumların yeni ve büyük bir okula ihtiyaç olduğunu ifade eden bir mektup yazarak durumu arz etmiştir. Bu mektup Sultan II. Abdülhamid Han tarafından değerlendirmeye alınmıştır. Nitekim Sultan Abdülhamid Han Natuz Çanakli efendinin ve Gümülcine’de yaşayan Rumların taleplerini kabul ederek bir Rum rüştiyesinin inşa edilmesi iznini geciktirmeden onaylamıştır.

Natuz Çanakli Efendi 1905 yılında Gümülcine’nin merkezinde yer alan millet bahçesi olarak adlandırılan 1,145 metre karelik devasa bir arsayı satın almıştır. 1906 yılında büyük bir ayin düzenlenerek okulun temeli atılmıştır. 1907 yılında Rüştiye tamamlanmıştır. Rüştiye mimari açıdan Avrupa’daki Rüştiyelere benzemektedir. Rüştiye 3 katlı daireden oluşmaktadır. Okulun ilk katında erkek talebeler, ikinci katında kız talebeler ve üçüncü katında muallim ve muallimeler yer almışlardır. Ayrıca rüştiye devasa bir bahçeye sahipti. Bahçe ağaçlar, çiçekler ve çimenler ile yeşilliğe bürünerek adeta bir cennet bahçesi gibi tasavvur edilmekteydi. Natuz Çanakli Efendi okulun yapımı için 6000 lira bağışta bulunmuştur. Bağışta bulunduğu için Rüştiyeye Natuz Çanakli Rüştiyesi ismini vermişlerdir.

27 Ekim 1908 yılında Rum cemaatinin ekseriyetle katılımı ile büyük bir ayin düzenlenerek açılışı yapılmıştır.  Ayin sırasında okulun yapımına izin verdiği için Sultan II. Abdülhamid’in ismi övgüler ile zikredilerek adına dua okunmuştur. Yeni açılan rüştiyede fen bilimleri ile dini bilimler beraber okutulmaktaydı. Bir taraftan fenni ilimler öğretilirken diğer taraftan da Rum Ortodoks geleneği muhafaza edilmekteydi. Bunun dışında rüştiyede karma eğitim verilmekteydi. Ders müfredatı Fransızcan idi. Okuldan mezun olanlar çeviri yapacak derecede Fransızca bilmekteydiler. Fransızcanın yanında Rumca ve Osmanlıca Türkçesi öğretilmekteydi.

Balkan Savaşlarında Gümülcine Bulgarların eline geçtikten sonra okul Bulgar Metropolitlik binası ve üçüncü katı ise Bulgar askeri hastanesi (1913-1919) olarak kullanılmıştır. 1919 yılında Fransız işgali sırasında bina yetimhane olarak kullanılmıştır. 1919-1945 yılları arasında Genel Trakya İdari Birimi olarak, 1945-1972 yılları arasında bina Valilik, 1972-1975 yılları arası sanat okulu,ve 1975-2000 yılları arası rektörlük binası olarak kullanılmıştır. Ancak mali yetersizlikten dolayı daire terk edilerek yıllar boyu restore edilmediği için epeyce yıpranmıştır. Fakat 2017-2018 yıllarında Çanakli Efendi okulu olarak bilinen yapı eski ihtişamlı günlerine kavuşmuştur. Restore edilen daire kütüphane, devlet dairesi veya müze olarak kullanacağına dair iddialar vardır.