Eşek Hakları Evrensel Beyannamesi

İnsanın ezberlerinden bir tanesi de iyi olmak mecburiyetidir. Her ezber olduğu gibi bu ezber de anlamı özünden koparır. Hayat sınavına da çıkmış soruları ezberleyerek girenlerin gözünü sınavdan kalma endişesiyle korkutacak birkaç şey söylemek icap eder. Öncelikle herhangi bir eğitim düzeyinde çıkmış soruları ezberleyerek girdiğimiz herhangi bir sınavı geçebiliriz, üzerine diploma da alırız ve buna kimse itiraz bile edemez. Hayat sınavı ise çıkmış sorulara çalışarak geçilebilen türden bir sınav değildir. Üniversitedeki gibi sistemi değil kendimizi kandırırız. En sonunda, benim vicdanım rahat diye de söyledik mi, her şey tamam!

Baştan söyleyeyim; benim vicdanım hiçbir şey için rahat değil. Ben iyi biri değilim, bir şey bildiğim de yok. Ben yalnızca iyi biri olmaya, bir şey bilmeye çalışırım. İnsan, insan olduğu için iyi biri değildir, kötü biri de değildir. Yalnızca iyiliğe yaklaşmaya çalışır, kötülükten ise uzaklaşmaya. İyiden kastım tabii ki de mutlak iyi kavramıdır. Bunu okurken, sınava çıkmış sorularla hazırlananlar, ben zaten mutlak iyi olduğumu söylemiyorum ki diyerek itiraz edebilir. Dedim ya ezber anlamı özünden koparır. Mutlak iyi olduğunu söyleyen yok ama herkes iyi olduğundan emin, iyi olduğundan emin olan da bunu tamamlanmış, vaadini doldurmuş bir şey olarak görüyor, yani mutlak iyi.

İyi biri olduğunu iddia eden yalnızca iyi biri olduğunu zannediyordur, bir şey bildiğini iddia eden hakeza. İyi biri olmak, görevini tamamlamış olduğunu zannetmektir; ilahlık mertebesine ulaştığını zannetmek. Bilmek mi? Bilen biri yeni bir şey öğrenir mi? Bilmek de bildiğini zannetmekten başka bir şey değildir. Oysaki iyi biri olmaya çalışan iyi olandan daha iyi, bir şey bilmeye gayret eden bir şey bilenden daha çok şey biliyordur. Beşere dair bu türden sıfatların vaadini yalnızca ölümle dolduracağını bildiği için her zaman yoldadır. Vadesi olmayandır yolda olmayan, çünkü o, yolun kurucusudur.

İyi olmak veya bilmek gibi örnekleri çoğaltabiliriz. Dürüstlük, doğruluk, dostluk, sevmek, vesaire vesaire… Kendini bu ve benzeri sıfatlarla tanımlayan birisi, daha önce de dediğim gibi kesinlikle bu sıfatlarla tanımlanabilecek biri değildir. Çünkü dostluk, kendi kafasındaki dostluktur, iyi olmak ve bilmek de öyle. Beşerin ve en başta kendi acizliğinin farkında olmayan bu sıfatlara dair genel geçer kabullerin olduğunu zanneder sanki her insanın farklı algılama özelliği yokmuş gibi ve kendi kabulünün de genel geçer kabul olduğunu düşündüğü için kendini iyi olarak tanımladığında kendisi gibi olmayan herkese kötü sıfatını yakıştırır.

Önemli olan ise kişinin gerçekten iyi olma arayışında olup olmadığıdır. İyi olma arayışında olan kendisinin iyi olmadığını bilir. Kendisinin hata yapabileceğini de bilir, başkasının hata yapabileceğini bildiği gibi. Çünkü bir eşeğe saman verirseniz iyisinizdir, vermezseniz kötü. Ama bir eşek onun için her şey pahasına saman aradığınızı ama bulamadığınızı göremez. Dolayısıyla kendisini iyi olarak tanımlayan bir kimse Tanrı değilse eşektir. 

Eşeklerin yönetimine maruz kaldı dünya 20. yüzyıl boyunca. O eşekler ki kendilerini tanrı görüyorlardı, yeryüzü cenneti vadediyorlardı. Yalnızca kendi söyledikleri doğruydu çünkü canları saman çekiyordu. Bugün bu eşekleri eleştirirken ise en büyük gayemiz kendi eşekliğimizi gizlemek. Ben eşek değilim deme biçimidir eşekleri eleştirmek. Başka bir deyişle ben iyiyim deme biçimi. 

Bugün ise insan olduğumuzu göstermek için her türlü eşekliği yapıyoruz. Geçmişin tüm ırkçılığını, faşizmini, vandalizmini ben insanım diye anıra anıra reddediyoruz. Ben insan da değilim, sadece insan olmaya çalışırım. Kendini insan olarak gören de kendi mikro-faşist hegemonyasının mekanizmasını kurmuştur. Yalnızca insanların bir kısmının oluşturduğu İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ni kabul edenler insanmış. Çünkü başka insanların önemi yoktur; en çok da insanlık dışı muameleye maruz kalanların. Demek ki İnsan Hakları yalnızca kendilerini insan kabul edenler içinmiş. Onlara göre İnsan Hakları, bana göre Eşek Hakları.